De bisschop van Utrecht gelast allen geestelijken van zijn diocees excommunicatie en interdict te verkondigen over de Frisones van Stellingwarf en Scoterwarf en hun landen

Regesten van Oorkonden betreffende de bisschoppen van Utrecht uit de jaren 1301-1340. Verzameld door Dr. J.W. Berkelbach van Sprengel. Broekhoff N.V. v/h Kemink en zoon. Over den Dom te Utrecht. 1937. Werken uitgegeven door het Historisch Genootschap (gevestigd te Utrecht). Derde serie no 66.

nr 175. blz 71. 1310 Mei 4 (5). feria II (III) post Dominicam qua cantatur Misericordia Domini

Bs. gelast allen geestelijken van zijn diocees, onder verwijzing naar zijn oorkonde van 24 aug. 1309 (vgl. no. 147), welke hier wordt ingelascht, op Zon en feestdagen excommunicatie en interdict over de Frisones van Stellingwarf en Scoterwarf en hun landen te verkondigen en allen geloovigen op straffe van excommunicatie te verbieden de Frisones te helpen. Den dekens van Ostergo en Westergo gelast hij dit bevel voor hun vertrek van den bisschoppelijken zegeldrager in ontvangst te nemen en ind e kerken van hun decanaat af te kondigen.

Zegel uith.; in groen was
H.S. 2 oorspr. op 4 en 5 mei R.A.U. b.a. 425bis en 425.
afschr. van het tweede oorspr. R.A.U. H.S. 306. 371.
Reg. Reg. bss. 274 (op Mei 5)
Druk Matthaeus, De reb. Ultr. 107.
V. Mieris II 94.
vert. V. Heussen en V. Rijn III 216.
V. Mieris II 95 (alle op Mei 4).

Een van drie met de zegellinten aan elkaar verbonden oorkonden. De onderste daarvan (hierna volgend) is de zgn. banbrief van bis­schop Guydo en bevat de aankondiging van de excommunicatie. Nederlandse vertaling; van de tekst in Bloemhoff. Origineel in: het Utrechts Archief, Utrecht, met als inventarisnummer B 425-1

Bisschop heeft de overheden van Stellingwarf en Scoterwarf opgedragen de schade te vergoeden ontstaan door die belegering en het plunderen van de regio, op straffe van excommunicatie.

2 originelen HUA, b.a. inv.nr. 425, reg.nr. 262; druk Charterboek Vriesland l 137

8. 4/5 mei 1310 Bisschop gelast in een algemene synode de afkondiging van de excommunicatie van de Frisones van Stellingwarf en Scoterwarf; de dekens van Oestergo en Westergo moeten dit in de kerken van hun decanaat laten afkondigen. 2 originelen HUA, b.a. inv.nr. 425, reg.nr. 274; druk Charterboek Vriesland I 138

Tekst oorkonde Abusievelijk in Bloemhof vermeld op de datum 24-08-1309

Oorkonden Guydo van Avesnes, bisschop van Utrecht

Zegelaar: idem

Vertaling uit Henk Bloemhoff 'Stellingwarf in de Middelieuwen', Wolvega, 1991, p.68

Guido, door de genade Gods bisschop van Utrecht, aan alle abten, proosten, prioren, provisoren, dekens, pastoors van de plaatselijke kerken en priesters van zijn stad en bisdom, bij wie deze brief zal aankomen, heil in de Redder van allen,
Grote roekeloosheid en heiligschennige baldadigheid lieert men in deze dagen verondersteld van Friezen van de vergaderingen van Stellingwerf en Schoterwerf jegens onze kerk van Utrecht, waaraan zij, zoals bekend is, in gees­telijke zaken onderworpen zijn, waaraan sommige Stellingwervers in tijdelijke zaken rechtens onderworpen moeten zijn en waarvan zij de kerkelijke sacramenten ontvangen,
En w^el op grond van de buitensporige gruwelijkheden die zij begaan hebben door het land van onze kerk te Vol-lenhove vijandig binnen te vallen, het kasteel van onze kerk aldaar te bezetten, door met oorlogstuig aan te vallen, de bomen om te hakken en het land met vuur te verwoesten, door de mannen van de kerk gevangen te nemen en te doden, door de kerk van Vollenhove op heiligschennige wijze grotelijks te beroven, door het ofïerblok waarin de aalmoezen, vrijgevig geschonken voor het onderhoud van het Heilige Land, werden bewaard open te breken en de kerk zelf van de kerkelijke ornamenten te beroven,
Hierom worden zij geacht door het feit zelf'geëxcommuniceerd te zijn, alsmede op grond van hun slechte en verwerpelijke daden zonder tal, die in onze stad en ons bisdom en in de naburige plaatsen langs mondelinge weg, bij geruchte en door de evidentie van het gepleegde feit voldoende breed bekend zijn* Daarom vermanen wij, vooreerst gebruik makend van de kerkelijke macht en de geestelijke wapens die de kerk eigen zijn, in deze plechtige samenkomst, zonder tegenspraak te dulden en publiekelijk, allen en ieder afzonderlijk van de stellingen, overheden, rechters en burgemeesters van de voornoemde vergaderingen, met welke naam zij ook genoemd worden, en de gemeenschap van hun vergaderingen, en drukken wij onze wil uit dat door deze plechtige afkondiging dit, ons besluit hun ter kennis wordt gebracht - omdat het door hun onverschrokkenheid, ongehoor­zaamheid en weerspannigheid niet openlijk bekend kan worden — dat zij binnen zes weken na het uitgeven en publiceren van deze gerechtelijke aanzegging, dat wil zeggen vanaf Sint-Bartholomaeusdag [24 augustus] in het jaar des Heeren 1309, aan God, onze kerk en de mensen die onrecht hebben geleden door de bovengenoemde onrechtmatige schade zowel op passende wijze genoegdoening schenken, als ook tot de gehoorzaamheid aan de kerk terugkeren,
Anders zult gij de stellingen, overheden, rechters, burgemeesters en allen afzonderlijk die de voornoemde euveldaden en buitensporigheden persoonlijk hebben meegemaakt en er actief aan hebben deelgenomen, en die wij hierbij schriftelijk, voor nu en straks, excommuniceren, en wier geëxcommuniceerde gemeenten wij hiermee schriftelijk onder kerkelijk interdict plaatsen, op alle zon- en feestdagen openlijk aflezen als geëxcommuniceerd en onder interdict geplaatst, totdat zij voor hun voornoemde buitensporige gruwelijkheden passend genoegdoening hebben geschonken en ontslag van deze straffen verdiend hebben Gegeven in het jaar en op de dag, boven vernoemd.

4/5 mei 1310.
Dit is de middelste van de drie bij1309 en 1310 genoemde oorkonden. De excommunicatie van de Friezen van Stelling­werf en Schoterwerf wordt definitief. Ze hebben niet gereageerd op de oproep van de bisschop van 24-08-1309. Origineel in: Utrechts Archief, met als inventarisnummer B 425-1.
Bisschop gelast in een algemene synode de afkondiging van de excommunicatie van de Frisones van Stellingwarf en Scoterwarf; de dekens van Oestergo en Westergo moeten dit in de kerken van hun decanaat laten afkondigen.

2 originelen HUA, b.a. inv.nr. 425, reg.nr. 274; druk Charterboek Vriesland l 138

Groot placaat en charter-boek van Vriesland
Het Groot placaat en charter-boek van Vriesland, uitgegeven door G.F. thoe Schwartzenberg en Hohenlansberg (Leeuwarden 1768-1793; 5 delen), is weliswaar sterk verouderd, maar het is het enige algemene oorkondeboek betreffende de provincie Friesland. De eerste vier delen bevatten stukken uit de periode tot 1600: 1. stukken tot 1499; 2. het landboek van Kempe van Martena en stukken van 1500 tot 1542; 3. stukken van 1543 tot 1578; 4. stukken van 1579 tot 1604. De stukken zijn te raadplegen per bladzijde. Registers op persoons- of plaatsnamen bestaan helaas niet.

samenstelling tekst en lay out pagina:
Piet van der Lende