Uitspraak van scheidslieden in ’t geschil tusschen bisschop Guij en de Stellingwerfers en Scoterwerfers.

Afgedrukt in: De Steenwijker Meenthe. Een bijdrage tot de marke- en stadsgeschiedenis. Door J.H.E. Meesters. Zwolle, de erven J. J. van Tijl. 1881. Bijlagen blz 1-10.

Uitspraak van scheidslieden in ’t geschil tusschen bisschop Guij en de Stellingwerfers en Scoterwerfers.

In nomine Domini amen. Universis ad quos presentes littere pervenerint. Nos Sybico de Hechtum gretmannus per districtum Wildinge et conjudices sui necnon gretmanni et judices cetuum de Fronekere et Wagenbrugge arbitratores seu amicabiles compositores super lite et controversia sopienda que vertebatur inter reverendum patrem ac dominum dominum Gwidonem dei gratia episcopum Trajectensem ecclesiam suam et hommes suos ex una parte et homines de Stellingwarf et Scoterwarf et eis adherentes ex altera parte, notum facimus in hiis scriptis, quod quando nos primo interposuimus nos ad faciendam et ordinandam pacem inter partes predictas obtulerunt nobis nuncïi domini episcopi in scriptis petitionem ejus sicut inferius continetur.
Primo petit dominus episcopus competentem emendam de obsidione castri deVollenho de incendiis et rapinis de succisionibus arborum in terra de Vollenho factis. Jtem petit quadraginta octo mansos sitos apud IJselhamme cum omnibus pertinenciis suis spectantes ad mensam episcopi cum hominibus qui sunt servi asscriptitii illarum terrarum et de istis mansis et pertinenciis vendiderunt de facto cum de jure non possent predicti servi et coloni episcopi Frisonibus de Stellingwarf plures terras et prata que petit episcopus tamquam propria eeclesie sue. Jtem omnia alia bona sita in pa-rochia de IJselhamme sunt propria eeclesie Trajectensis et bona feodalia dependentia ab episcopo que vendi non potuerunt a colonis vassallorum suorum. Jtem petit omnia bona sita in parochia Stenwic que Frisones de Stellingwarf ibidem occupant, quia omnia bona sita in parochia illa sunt propria ecclesie Trajectensis aut sunt bona mensalia aut bona feodalia dependentia ab ecclesia Trajectensi. Tota villa Unne 1) spectat ad mensam episcopi. Jtem septem alii mansi in parochia de Stenwic spectant ad mensam episcopi alia sunt bona feodalia. Jtem petit jurisdictionem et justitiam temporalem de Ozedsgrope usque Heselersdijc in parochiis de Stenwic et IJselhamme et parochiis dependentibus ab illis duabus eccleciis videlicet de Stenwic et IJselhamme que sunt matres ecclesie. Jtem petit grutam de Stellingwarf. Jtem petit de lamere octo libras de pentione quarum sunt quatuor episcopi et quatuor cujusdam vassalli sui.
Jtem petit omnia bona et jura ecclesie sue de quibus potest constare quod ad ecclesiam suam seu ad homines et ministeriales ecclesie sue spectent que protestatur ecclesie sue et hominibus suis salva esse; super quibus articulis in communi cetu de Stellingwarf inquisivimus veritatem, facientes eis legi et exponi materna lingua articulos suprascriptos, et audita publicatione dictorum articulorum inquisitione a nobis facta quid ad dictos articulos responderent, deliberatione prehabita responderunt quod negare non possent quin dicti articuli et petita nomine episcopi vera essent hoc solo excepto quod grutam de Stellingwarf non confitebantur spectare ad dominum episcopum. Nos autem habitis pluribus tractatibus super compositione facienda in hoc confenimus cum nunciis do-mini episcopi quod dominus episcopus habebit libere ad dispositionem suam quadra-ginta octo mansos antiquos sitos apud IJselhamme cum omnibus pertinentiis suis, quos nullus habere poterit vel possidebit nisi sit servilis conditionis et servus domini episcopi Trajectensis asscriptus glebe sive terre, et sic de omnibus aliis mansis ubicunque sitis in parochiis IJselhamme et Steenwic spectantibus ab olim ad dominum episcopum simili sententia judicavimus. Verumtamen propter bonum pacis statuimus et ordinavimus quod prata sive pascua ubicunque sint sita que homines domini episcopi servilis conditionis seu homines ministerialium servilis conditionis vendiderunt de facto licet de jure non possent Frisonibus liberis hominibus quod illa pascua sive prata retinebunt predicti Frisones sub perpetuo annuo censu tali videlicet quod predicta prata et pascua mensurabuntur per virgam unam continentem duodecim pedes, de qua usus habetur in terra nostra Westergo et de quolibet tanto spatio terre quod continet duodecim tales virgas in latitudine et viginti in longitudine sive ducentas virgas et quadraginta in longitudine et unam in latitudine quod quidem spatium appellatur in terra nostra puntscemet seu talentata dabunt Frisones et solvent annuatim domino episcopo seu nunciis suis apud Vollenho quatuor sterlingos de Anglia bonos et legales quorum tres valent unum Turonensem grossum argenteum de moneta regis Francie et ministerialibus suis de talibus pascuis que servi ministerialium vendiderunt similem censum solvent in die omnium sanctorum vel infra quindenam post jure censuali et eo tempore quo venerint pro solvendo censu habebunt firmum et liberum conductum omni fraude et dolo remotis.
Jtem compromisimus quod jurisdictio et justitia temporalis de Ozedsgrope usque Heseiersdijc in parochiis de Steenwic et IJselhamme et parochiis dependentibus ab illis duabus ecclesiis que sunt matrices ecclesie aliarum ecclesiarum cum alie ecclesie extructe sint infra limites parochia-rum ecclesiarum de Steenwic et IJselhamme et quo synodum in recognitionem illius subjectionis apud Stenwic observare solebant pertinet ad dominum episcopum Trajectensem unde ipsam justitiam temporalem in dictis terminis et parochiis ei et sue ecclesie ad judicavimus cum dicte ecclesie sint site infra limites territorii sui temporalis quod ex hoc liquide potest apparere quod ecclesia Trajectensis ab olim a tempore cujus memoria non existit habuit et habet justitiam temporalem in parochiis de Stenwic et IJselhamme quod in omnibus parochiis novarunx ecclesia-rum que sunt exstructe infra limites parochiarum de Steenwic et IJselhamme si-muiter temporalem justitiam optinebit; sic etiam inveri-tate didicimus quod ecclesia Traj ectensis habuit olim tem-poribus domini Henrici bone memorie episcopi Trajectensis, et in omnibus terminis et parochiis in quibus epis-copus seu ecclesia Trajectensis temporalem jurisdic-tione tenet seu tenebit, ad-judicamus eidem episcopo et ecclesie grutam, ita quod in Mis terminis nullus gru-tamfacere vel vender e poterit nisi de consensu episcopi Trajectensis. Jtem adjudicamus eidem omnia alia jura et bona debita ei et ecclesie sue ab antiquo.
Jtem Stellingi non intermittent se de defendensis hominibus domini episcopi vel de hiis qui deliquerunt in terra sua seu in parochiis in quibus jurisdictio temporalis ad eum spectat. Jtem Frisones seu liberi homines non ement neque titulo pignoris recipiënt seu aliquo alio titulo a servis seu mancipiis episcopi Trajectensis bona immobilia ipsorum servorum seu mancipiorum seu episcopi Trajectensis et cum hoc dominus episcopus et sui officiati ignoscent hominibus suis qui adheserunt Stellingis forefactum et excessum suum nee propter hoc affligent eosdem. Jtem pronunciamus et diffinimus quod cetus de Stellingwarf et Scoterwarf presens dictum seu arbitrium nostrum prout diximus de verbo ad verbum transcriptum ratificabunt et approbabunt per patentes litteras suas sub sigillisce-tuum suorum infra tridium post publicationem hujus arbitrii nostri et promittent sub pena excommunicationis et interdicti omnia et singula contenta in arbitrio nostro omni fraude et dolo remotis firmiter observare et facere observari et fideliter ad implere et faeere adimpleri. Jn cujus rei testimonium nos gretmanni et judiees predicti sigilla nostrorum cetuum una cum sigillis religiosorum virorum abbatum monasteriorum Stavrie Floridi Kampi Ludengkerke et gardiani fratrum minorum in Bodeleswarth presentibus litteris apposuimus. Et nos abbates et gardianus predicti in testimonium premissorum sigilla nostra presentibus litteris duximus apponenda.

Datum anno Domini millesimo trecentesimo tertio decimo in crastino ascensionis Domini.
(Afgeschreven naar de oorkonde berustende op het Rijksarchief te 's Hage.)