Compagnonshuis in Noordwolde

Hierboven ziet u het Compagnons huis in Noordwolde.

Eertijds- tot in de 17e en 18e eeuw lagen in de omgeving van Noordwolde uitgestrekte hoogveengebieden, die zich uitstrekten langs de grens van Friesland met Overijssel en Drente. In 1614 horen we voor het eerst van een 'veencompagnie' die zich in de omgeving van Steggerda op bescheiden schaal bezig hield met het planmatig afgraven van het hoogveen. (1)

Deze veencompagnie droeg de naam van 'Compagnie van Steggerdasloot'. De compagnie moet omstreeks 1610 zijn opgericht. (2)
Een tweede compagnie van de heren Lourens van Wijlandt, Dyckmans en Staekenbroeck kreeg in 1642 toestemming een vaart te graven van de venen bij Finkega en Noordwolde naar de Linde. Deze vaart werd daarna aangelegd en droeg de naam van 'Noordwoldiger vaart'. In 1644 blijkt op de plaats van het huidige compagnonshuis al een gebouw te staan. Daarna ontstaat aan weerszijden van de Noordwoldiger vaart op de kruising met de Heerenweg het huidige dorp Noordwolde. Volgens Looijenga is het huidige Compagnonshuis, dat als kantoor voor de Compagnie diende, vermoedelijk gebouwd in 1681. Het huis diende als vergaderruimte voor de compagnons en zij konden er slapen. Er werkten in het gebouw enkele administrateurs om de inkomsten bij te houden. (3)

Na 1650 wordt gesproken over de Oostcompagnie, West compagnie en Zuid-compagnie. Deze worden samengevoegd, en eind 18e eeuw is de vervening bijna ten einde. In die tijd wordt van Noordwolde gezegd dat het dorp in groot verval is geraakt.

noten

(1) Molen 1978 blz 230/231
(2) Molen 1978 blz 231
(3) Looijenga 1993 blz 82