Met deze radicale omslag in het denken van het ene uiterste naar het andere haalden de nu gevestigde politieke partijen, die verantwoordelijk zijn voor dit denken en die nog steeds zo denken, als het ware zelf de geesten van Geert Wilders en vroeger Pim Fortuin uit de fles. Eenzijdig werden de afgelopen dertig jaar de individuele verantwoordelijkheid en de moraal ten aanzien van het individuele gedrag benadrukt en werd dat gedrag als oorzaak van maatschappelijke problemen gezien waarbij de mensen moeten worden aangepast aan de economie en niet andersom. Wie dertig jaar lang een dergelijke (propaganda) politiek voert moet niet verbaasd zijn wanneer mensen en groepen steeds meer naar elkaars gedrag gaan wijzen als eenzijdige oorzaak van alle problemen waarbij men elkaar tot zondebok gaat bestempelen. Geert Wilders maakt daar gebruik van en trekt die lijn door. Geert Wilders is de extreme uitdrukking van het uitgangspunt: eerst de economie -lees: de belangen van een kleine groep- en dan de mensen. De mensen die nu op de PVV stemmen en anderen in de maatschappij als zondebok aanwijzen zullen- als Geert Wilders aan de macht komt- wat hun eigen positie betreft nog wat beleven. Paradigmawisseling Een antwoord op Geert Wilders kan in mijn ogen een vrij korte slagzin zijn. Eerst de mensen en dan de economie. En van daaruit een discussie over een economisch model dat bij de mensen hoort, waarbij radicaal andere verhoudingen tussen markt en overheid ter discussie staan. Daarbij hoort een nieuwe kritiek op de bureaucratische controlemaatschappij, die begin jaren negentig van de vorige eeuw tot ontwikkeling is gekomen en die– bij het niet voeren van de discussie over de inrichting van de samenleving- slechts leidt tot een heilloze escalatie van actie en reactie, met steeds meer gevangenissen, en de creatie van een onderklasse van tweede rangs burgers. De antwoorden die de meeste gevestigde partijen de afgelopen dertig jaar hebben gegeven, werken niet meer. De slappe betogen van Balkenende en Bos over het Rijndeltamodel zullen het tij niet keren. Piet van der Lende]]>