Het kantoorgebouw aan de Bezuidenhoutseweg 30 in Den Haag waar het Centraal Planbureau, het Sociaal Cultureel Planbureau en het planbureau voor de leefomgeving gevestigd zijn evenals verschillende adviesraden.
Lange gang in het gebouw Bezuidenhoutseweg 30
Op een vrijdag in oktober heb ik een bezoek gebracht aan het Sociaal Cultureel Plan Bureau (SCP) in Den Haag voor een conferentie. We kwamen in een luxueus kantoor met marmeren vloeren, grote monumentale eikenhouten deuren en tapijten in de lange gangen beneden. Beneden zijn ook de zalen waar je kunt vergaderen. Het was uitgestorven op deze vrijdag, dan werken de meeste ambtenaren niet. Het gebouw symboliseert van binnen met zijn lange gangen en donkere zalen de doolhoven van de bureaucratie.
Doel onderzoeksproject
Doel van het onderzoeksproject waarvoor ik naar Den Haag ging is inzicht te krijgen in de mechanismen van in- en uitsluiting in politieke onderhandelingen over de totstandkoming van wetgeving en beleid. Het behelst een kwalitatief onderzoeksproject naar de strategieën van maatschappelijke organisaties om betekenisvol deel te kunnen nemen aan, en invloed uit te oefenen op, besluitvorming. De onderzoekers concentreren ons op de manier waarop betrokkenen, of dat nu afgevaardigden van uiteenlopende maatschappelijke organisaties zijn of ambtenaren, concepten als ‘representatie’ gebruiken om zichzelf te legitimeren. Het onderzoek loopt tot in het voorjaar van 2025 en dan zal een publicatie volgen.
Ze onderzoeken twee zelfstandige casussen, namelijk de totstandkoming en aanhangige wijziging van de Participatiewet (2014-heden) en de totstandkoming van de Wet Transparantie Maatschappelijke Organisaties (2020-heden). De Participatiewet werd al eerder onderzocht door het SCP. Daarbij richtten onderzoekers zich op de directe gevolgen van de maatregelen voor verschillende burgers. De WTMO is belangrijk omdat die casus raakt aan constitutionele rechten en vrijheden in de pluriforme samenleving, en aan het functioneren van het maatschappelijk middenveld binnen ons democratisch systeem. Per casus maken ze gebruik van een uitgebreide documentanalyse, open interviews, focusgroepen en waar mogelijk etnografische onderzoeksmethoden.
Op de vrijdag in october kregen wij om 1/2 10 een powerpoint presentatie van het onderzoek naar het maatschappelijk middenveld. Daarna hebben we in drie groepen gediscussieerd wat is opgenomen door de wetenschappelijk medewerkers die met het onderzoek bezig zijn. Er waren vertegenwoordigers van het CNV, (I)derin, Mind, EAPN, Divosa, Landelijke Clienten Raad LCR, Sam, een organisatie van klantmanagers en Vluchtelingenwerk.
Wat ik aan de bijeenkomst heb overgehouden uit mijn hoofd gezegd is, dat alle organisaties ertegen aan liepen, dat met hun aanbevelingen, kritiek en aangeven van knelpunten in de regelgeving eigenlijk niet echt iets werd gegaan. Dat geldt ook voor een organisatie als Divosa. Divosa moet regelmatig adviseren over de uitvoerbaarheid van regelingen en adviseert regelmatig dat een regeling on uitvoerbaar is, bijvoorbeeld verplicht Nederlands leren in het kader van de Participatiewet of nog andere voorbeelden en dat dan toch de regeling wordt ingevoerd en de adviezen van Divosa niet terugkomen in het beleid.
In de discussie werden de ervaringen wat dit betreft over het voetlicht gebracht.
Het onderzoek, waarbij 30 personen werden geïnterviewd, richt zich heb ik de indruk vooral op de landelijke ambtenarij, en de landelijke politiek. De ervaringen van de maatschappelijke organisaties staan tegenover de meningen van de ambtenaren, die vinden over het algemeen dat de inspraak wel goed gaat. De vertegenwoordiger van Sam bracht het typische argument naar voren, dat klanten zich met agressie soms tegen klantmanagers keren. Daarop werd gezegd dat soms geen wonder is, omdat klantmanagers zich soms ook misdragen.
Op de bijeenkomst kennis gemaakt met iemand van de website ‘wij participeren’. wij participeren Een Haagse lobbyclub die in Den Haag wel aan de weg timmert. Ze heet Hillie Nooitgedagt.
Hopelijk zal het onderzoek bijdragen tot de discussie bij belangenorganisaties over de betekenis van lobbywerk, of dat allemaal wel zin heeft, en de effecten van een meer activistische opstelling, waarbij je door middel van actie voeren druk probeert uit te oefenen op de machthebbers.
Hi Piet, dank voor je input. Verhelderend zoals altijd! En ik blijf mij verbazen over de ivoren torens en de realiteit.
groet, Wil – kaderlid Sector Uitkeringsgerechtigden FNV
Dank voor je impressie van de bijeenkomst. Het SCP organiseert regelmatig boeiende seminars, maar geeft er geen brede bekendheid aan. Ik vermoed dat deelnemers meestal op uitnodiging komen.
Mijn ervaring is dat deelname eigenlijk alleen zinvol is (tenminste, wanneer je niet voor de brownies komt), wanneer je vooraf een doel hebt. Dat kan zijn kennis maken met een andere aanwezige, of je eigen thema nadrukkelijk presenteren tijdens de discussie. Deelnemers zijn gewoonlijk deskundigen, dus je moet je goed voorbereiden.
Ambtenaren staan niet te springen om in contact te komen met cliënten. Immers, die zijn meestal de vragende partij. Mij overkwam het, dat het SCP mijn toch echt vriendelijke emails naar medewerkers blokkeerde, hoewel ik dit hoogstens maandelijks gebruikte. Gelukkig mocht het daarna weer wel met een ander email adres.