Geschiedenis van de Stellingwerven en Noordwest Overijssel (Steenwijkerland)

Historische feiten, wetenswaardigheden en analyses over de vroegste tijden tot heden



Fochteloo

vv

Fochteloo

In vroeger tijden schreef men de naam van dit dorp als 'Vochtele'. Ook J. Stellingwerf, die een tekening maakte van de kerk en klokkenstoelen in 1721, gebruikt deze naam. Aan welke patroonheilige de kerk van Fochteloo in de middeleeuwen was gewijd weten we niet. Het zou kunnen zijn, dat Dionysus de patroonheilige is, maar er wordt in de betreffende bron melding gemaakt van het dorp 'Vuykegel' en dat zou kunnen slaan op Vinkega, waar de kerk ook aan Dionysus was gewijd. De verklaring van de naam zou zijn: Focht betekent pijnboom; lo is bos, dus Fochtelo betekent 'pijnboombos'. De Friezen spreken van 'De Fochtel'. (1) Nabij Fochteloo liggen de resten van een oud veenmoeras, dat niet is uitgeveend, het Fochteloër Veen. Een zeldzaam nog levend hoogveenmoeras, waar de kraanvogel weer is gaan broeden.

Uit de kaart van Schotanus uit 1718 blijkt, dat Fochteloo op de rand van een uitgestrekt hoogveengebied ligt. (2) Om het water uit het hoogveengebied te keren werd een dijk, waterkering aangelegd, de leidijk. Anders zou het Groot Diep in vroeger tijden vooral in de winter behalve de akkers, het hele dorp overstromen. Dergelijke leidijken vond men wel meer in dorpen die aan hoogveengebieden grensden.

Onderaardse rivier

Vlak bij Fochteloo liep in vroeger tijden een onderaardse rivier, de Vogelreyd genaamd. Dit riviertje ontsprong in de aangrenzende Hoogveen gebieden. De Tegenwoordige Staat van Friesland en van der Aa zeggen hierover dat de Vogel Ryd bij Fochteloo op de Leidijk stuit, daar onderaards wordt en een 'kwartier gaans verder 'weer tevoorschijn komt, waarna de rivier uitkomt in het Groot Diep en tenslotte in de Kuinder of Tjonger.

enkele andere feiten

Santema zegt dat in 1763 de Pastoriegoederen van de kerk werden verkocht, om de dominee salaris te kunnen betalen. (3) Van der Aa zegt dat het dorp omstreeks 1850 180 inwoners telde, die meest hun bestaan vinden in de landbouw (4) In vroeger tijden probeerde men op het hoogveen bij Fochteloo boekweit te verbouwen

Er is een boek verschenen met een inventarisatie van veldnamen in het dorpsgebied.

Otto de Vent - Veldnaemen van Stellingwarf diel IV - De Fochtel. Stichting Stellingwarver Schrieversronte Oosterwolde 1991. Boek in pdf

vv

Foto an de ingang van het huidige kerkhof van Fochteloo, genomen in 2001.

vv

In 2001 genomen foto van de huidige klokkenstoel in Fochteloo, tegenover het kerkhof.

>

Noten

(1) Zie ook Santema 1971
(2) Zie gedrukte bronnen Schotanus a Sterringa 1718
(3) Santema 1971
(4) Van der Aa deel 4 blz 342

Terug naar dorpen-index

samenstelling tekst en lay out pagina:
Piet van der Lende