De Grote of Sint Clemenskerk
in Steenwijk
Blijkens een bord bij de ingang van de kerk is de Grote of Sint Clemenskerk
aan de Vrijthofstraat het oudste bouwwerk van Steenwijk. Hieronder ziet
u een foto van de kerk, die in november 2006 is genomen.
Omstreeks
900 werd op deze plaats een houten kerk gebouwd, later gevolgd door verschillende
Romaanse tufstenen en bakstenen vormen. De kerk werd een aantal keren
vergroot. In 1409 werd het koor gebouwd, het oudste deel van de huidige
kerk. In 1558 stortte de torenspits in een zware storm bovenop de kerk.
Het stenen gewelf werd toen vervangen door een houten tongewelf. In de
benedenverdieping bevindt zich een sluitsteen met een voorstelling van
de heilige Clemens, stadspatroon van Steenwijk. In 1295 werd de kerk tot
kapittelkerk verheven. Dat kwam door haar ligging aan de rand van het
bisschoppelijk gebied. Door kerkstichtingen werd de Sint Clemenskerk in
de 13e, 14e en 15e eeuw de moederkerk van meer dan 30 kerken. Tot 1592
bleef het een Rooms-katholieke kerk met tien altaren, verschillende beelden
en muur en gewelf schilderingen. Na de verovering van de stad door de
troepen van Prins Maurits werd de kerk ingericht voor de protestantse
eredienst. De
eerste dominee in deze streken was Wilhelmus Lahius, die hier in het jaar
1580 kwam, en die in 1582 naar IJsselmuiden vertrok, toen Steenwijk door
de Spanjaarden werd ingenomen. (1) Een andere predikant was Johannes Strommelius,
die in 1608 kwam en die in 1648 overleed. Onder de predikanten die in
Steenwijk gestaan hebben was volgens Van der Aa ook Johannes Bogerman,
die in 1593 naar Appingedam vertrok en die later als predikant te Leeuwarden,
voorzitter was van het Nationale Synode te Dordrecht, en die ook meegewerkt
heeft aan de Staten vertaling van de bijbel. (2) Aangezien Bogerman waarschijnlijk
in 1576 werd geboren was hij voor 1593 te jong om als predikant te hebben
gediend en bovendien heeft hij zich nog geruime tijd na dat jaar aan allerlei
studies in het buitenland gewijd. Verder verdient vermelding Petrus Hofstede,
die hier van 1743 tot 1748 gestaan heeft en die als Professor honnorarius
te Rotterdam overleed.
In de loop der jaren is een groot deel van het interieur
verdwenen. Wel is er nog een aantal grafzerken in de vloer aanwezig. Het
orgel dateert uit 1860. Het is gebouwd door Petrus van Oechelen uit Haren.
De kerk is in de periode 1974-1981 grondig gerestaureerd. Ook de omgeving
van de kerk werd aangepast. Het tongewelf werd weer in ere hersteld. Ook
de fraaie gewelfschilderingen werden opnieuw aangebracht of gerestaureerd,
evenals het gewelf van het hoofdkoor. De oudste schilderingen dateren
uit 1633. Tijdens de restauratie werden een aantal fundamenten ontdekt.
Onder andere ook die van een oudere toren uit omstreeks 1200. Op 2 mei
1981 werd de kerk, in aanwezigheid van koningin Beatrix en Prins Claus,
weer officieel in gebruik genomen.
Blijkens een ingemetselde steen in de muur van het kerkgebouw heeft er
ook een uitwendige restauratie plaatsgevonden in de jaren 1930-1932 onder
beheer van de kerkvoogden L. ten Wolde, president, B. Roeles, secretaris,
H. van Dorsten, J. Scholten en A.J. Aberson.
De
toren
Hiernaast ziet u de toren van de Sint Clemens. De eerste steen van deze
markante toren werd omstreeks 1466 gelegd door Claes ter Maeth. De bouw
van de 'Stienwieker Toorn' was in 1511 gereed. De onderste twee geledingen
zijn beklampt met tufsteen. De muur van de eerste verdieping is 2,70 m
dik. Er zijn 226 treden naar de trans. De toren werd in 1523 deels verwoest.
In 1558 werd de spits door een zware storm afgerukt. De nieuwe spits werd
in 1914 aangebracht naar voorbeeld van die van 1511. De hoogte van de
toren is 86 meter.
voetnoten
(1) Zie voor deze en andere gegevens Van der Aa deel 10 blz 712-718
(2) Biografien van Bogerman noemen zijn verblijf in Steenwijk en Appingedam
niet.
samenstelling tekst en lay out pagina:
Piet van der Lende
|
|
