Het oude omweidingssysteem

Ook in de Stellingwerven bestond het oude omweidingssysteem. Er zijn in de voormalige Groote Veenpolder van Weststellingwerf veldnamen, die verwijzen naar productiemethoden, die wijzen op dit oude systeem.

Zo komen we op verschillende plaatsen de benaming Olde of Oude Weide tegen. In Langelille Zuid vinden we zo'n Olde Weide. In Munnekeburen achter het voetpad vinden we ook een perceel dat zo genoemd wordt. Ook in Spanga en Nijetrijne komt de benaming voor. 'Een perceel weiland, de zogenaamde Oude Weide'.

Voor de opkomst van het moderne omweidingssysteem in combinatie met het strooien van kunstmest liet de boer na het winterseizoen de koeien in het voorjaar eerst in de hooilanden, behalve dan in de allerlaagste, die vaak nog drassig waren. (Spahr van der Hoek 1952 Het oude weidesysteem -de rundveeteelt in de 18e eeuw. blz 209) Men noemde dit het voorweiden. Pas als daar weinig meer te halen was, kwam het vee op de eigenlijke weilanden, die niet gemaaid werden. De koeien liepen dan gedurende mei, juni of tot half juli steeds in hetzelfde perceel. Men noemde deze percelen de Olde Weide of standweide.

Het vee moest in de voorzomer in deze weilanden blijven totdat de naweide van de eerste snede beschikbaar was. Het land dat in het voorjaar werd voorgemaaid of voorgeweid en dat in het najaar het nagras opleverde, werd hooiweide genoemd. In Nijetrijne vinden we een stuk land, dat nog steeds deze naam draagt. Het beweidingsysteem met standweide was niet bevorderlijk voor de omvang van de hooioogst en de kwaliteit van het hooi-omdat er dan pas laat gemaaid kon worden. De hooilanden werden immers in het voorjaar eerst kaalgevreten. Dit betekende ook, dat na het maaien van de hooilanden er in het najaar nog maar weinig gras groeide, en dus het nagewas niet meer tot zijn recht kwam. Soms kon men de hooilanden zelfs slechts eenmaal per jaar maaien.

Men probeerde het voorweiden- het beweiden van de hooilanden in het voorjaar- dan ook zoveel mogelijk te beperken. In feite hadden de boeren voor de invoering van de kunstmest weinig of geen mogelijkheden hun produktie per hectare op te voeren. Ze zaten in een vicieuze cirkel: te weinig mest om de landerijen vruchtbaarder te maken, daardoor konden ze minder vee houden en daardoor werd er weer te weinig mest geproduceerd. De boeren stonden voor een moeilijke keuze: of meer vee houden in de zomer, maar dan was er minder hooi voor de winter, of meer vee houden in de winter, maar dan moest er in de zomer veel hooi worden geoogst en konden er in dat seizoen minder koeien worden gehouden. Het Oude weidesysteem is een poging, bij het ontbreken van kunstmest de produktie zo hoog mogelijk te laten zijn.

samenstelling tekst en lay out pagina: Piet van der Lende