Vandaag maken wij een tocht naar de theeschenkerij bij molen de Rietvink in de Rottige Meenthe nabij de Scheenesluis. We zijn uit Scherpnezeel vetrokken en gingen langs het Voetpad naar de Helomavaart, die de grens vormt tussen Munnekeburen en Oldelamer. Daarna zijn we het sintelpad langs de Helomavaart opgegaan richting Scheenesluis. De Helomavaart is als volgt ontstaan. Om de afvoer van de turf efficienter te laten verlopen bedacht Nicolaas II van Heloma een vaarverbinding tussende rivieren Lende en Tjonger. In 1748 kreeg hij toestemming van de Staten van Friesland om deze vaart te graven. De vaart werd geheel met de hand gegraven. De vaart werd naar de initiatiefnemer genoemd om de vaart te graven, dus het werd de Helomavaart.We fietsen dus op het Voetpad en langs de Helomavaart op de grens van het natuurgebied de Rottige Meenthe. We hebben de Scheenesluis en omgeving bewonderd.

De Scheenesluis.

Het is hier stil en de Scheene is stilstaand water temidden van Rietkraggen, bosschages en moerassige weilanden. De Scheenesluis is een schutsluis met draaibrug die werd aangelegd in 1914 ter vervanging van een sluis met een houten kolk uit 1850 ter plaatse. Nabij de sluis ontstond enige bebouwing bestaande uit een sluismeesterswoning, een café genaamd 'de laatste Stuiver'en een kleine scheepshelling. Deze gebouwen zijn nog herkenbaar in de recreatiewoningen ten zuiden van de sluis.

recreatiewoningen bij een voormalige scheepshelling

Van herberg 'de laatste stuiver' staat het oorspronkelijke gebouw er niet meer. Het gebouw is opnieuw opgebouwd in de oorspronkelijke stijl. Thans is het een bed and breakfast gelegenheid. Ter herinnering aan de aanleg van de huidige sluis in 1914 werd een gedenksteen in het sluishoofd opgenomen waarop de ontwerper J. van der Veen is vermeld als opzichter en W.O. Pander als dagelijks opzichter. Op de gedenksteen staan ook de namen van de toenmalige bestuurders van het veenpolderbestuur. De Schutsluis die nu niet meer als odanig dienst doet verbindt de Scheene, die dwars door de Rottige Meenthe loopt, met de Helomavaart. In de negentiende eeuw en tot ongeveer 1930 was er veel scheepsverkeer, met name turfvervoer, op de Scheene en de Helomavaart. De sluis werd door Staatsbosbeheer aangekocht van het Waterschap de Groote Veenpolder in Weststellingwerf en daarna in de jaren 1973-1975 en 1985 hersteld.

Poldermolen de Rietvink

In de nabijheid van de Scheenesluis staan twee poldermolens, waarvan een nog steeds dient ter aanvullende bemaling van nu de Rottige Meenthe. Dit is molen de Rietvink, waar dus ook een theeschenkerlij is. De molen en de theeschenkerij, waar regelmatig tentoonstellingen zijn, worden gerund door vrijwilligers. De andere molen staat wat verderop en heet de Reiger. We hebben in de theeschenkerij bij molen de Rietvink wat gedronken en gepraat met enkele vrijwilligers, die de tent runnen. Vandaar zijn we over het sintelpad langs de Helomavaart naar de Pieter Stuyvesantweg gegaan.. Daarna zijn we via Nijetrijne weer naar huis gefietst. De Pieter Stuyvesant weg loopt dwars door de Rottige Meenthe en scheidt het zuidelijke stuk, dat publiek niet toegankelijk is van het noordelijk gedeelte waarin wandelpaden zijn aangelegd die alle van de Stuyvesantweg naar de Scheene lopen.

Aan de Scheenesluis heb ik ook in mijn jeugd verschillende malen een bezoek gebracht. Het was voor het gezin waar ik toe behoorde een leuk zondagmiddag uitje. Vaak kwamen op zondagmiddag familieleden of andere bekenden op bezoek en wij gingen dan op de fiets naar de Scheenesluis.

samenstelling tekst en lay out pagina: Piet van der Lende