Opvattingen van de Grieken en de Romeinen over de volkeren in Noord-West Europa tijdens de IJzertijd
Het is verleidelijk in de Watten zee de Waddenzee te zien, maar een verband leggen tussen een geografische benaming van 2400 jaar geleden en een geografische aanduiding nu is een hachelijke onderneming. (2). Helaas is het hoofdwerk van Pytheas zelf 'over de Oceaan'' getiteld, verloren gegaan. We meoten het hebben van wat andere schrijvers uit zijn werk aanhaalden. De Grieken hadden reeds een uitgebreide kennis van het gebied rond de Middellandse Zee en van delen van Afrika en Azie. In de derde eeuw voor Chr. vatte Eratosthenes van Kyrene die kennis samen in een geografie en in een geschrift waarin hij de omvang van de aarde heeft gemeten. Hij kon de omvang van de aardbol reeds vrij nauwkeurig meten. Maar ook voor Eratosthenes was het noorden van Europa onbekend gebied. De Grieken veronderstelden, dat de aarde uit drie landmassa's bestond, namelijk Europa, Azie en Afrika. De landmassa's werden omgeven door de Oceanus. Achter Gibraltar kwam de Middellandse Zee in de oceaan, maar ook de Arabische Golf en de Kaspische Zee zouden in de oceaan uitkomen. Men nam aan, dat noordelijk van de Zwarte Zee tot aan de oceaan de Skythen leefden. Zowel de Romeinen in de beginperiode van het Romeinse Rijk als de Grieken veronderstelden dat in het noorden van Europa allerlei volkeren leefden, die in fabels ter sprake kwamen. Zoals de Oenonen, die zich zouden voeden met vogeleieren uit het moeras en haver. Of de Hippopoden, die paardevoeten zouden hebben. Ook noemde men de Panuatiers, die zeer grote oren zouden hebben en verder onbekleed zouden zijn. De Romeinen veronderstelden dus, dat in het noorden woeste volkeren leefden, met van de mensen afwijkende kenmerken. Zij beschouwden de daar levende volkeren met een groot wantrouwen en ene zekere existentiele angst. Dit werd nog versterkt door een gebeurtenis uit het jaar 387 v. Chr. Omstreeks dat jaar gelukte het de Kelten, diep in Italie door te dringen en de stad Rome in te nemen. Daarbij werden de inwoners tot de betaling van een smadelijk tribuut gedwongen. (1) Volgens F.Nansen in "In Northern Mists". De afbeelding is te vinden op http://www.ub.uit.no/northernlights/eng/pyth02.htm (2) Er is vrij veel op internet over Pytheas te vinden, oa in wikipedia, op deze pagina in het Engels en vele andere pagina's
|
De Grieken en Romeinen waren vrijwel niet bekend met de volkeren die in Noord-West Europa tijdens de IJzertijd leefden. Zij baseerden zich gedeeltelijk op de reisbeschrijvingen van Pytheas, die aan het eind van de vierde eeuw voor Chr. een reis naar het noorden maakte. Deze zeevaarder en geograaf was vanuit Massilia (Marseille) de zee overgestoken naar het latere Groot Brittanie en hij was rond het eiland gevaren. Daarna ging hij de Noordzee op in de richting van het oosten, maar we weten niet hoever hij gekomen is. Hij zou Jutland in Denemarken niet meer hebben bereikt. Pytheas berichtte in het oosten over de Watten zee, hij berichtte over het voorkomen van barnsteen en hij gaf ook voor het eerst in de geschiedenis namen aan de aldaar levende volkeren. Hij noemde de Guionen en de Teutonen. Hiernaast ziet u een kaart van de reizen die Pytheas gemaakt zou hebben. (1) Het is echter een van de vele interpretaties; op het kaartje loopt de reis geheel over zee, maar er zijn ook interpretaties waarbij hij voor een gedeelte over land gereisd zou hebben en waarbij hij zelfs IJsland en de Far Or eilanden bereikt zou hebben.