Willemsoord
Willemsoord lag eerst in de gemeente Steenwijkerwold en nu in de gemeente Steenwijkerland,
maar werd gerekend tot een van de vrije kolonien van de Maatschappij van
Weldadigheid. Het landschap in de omgeving van Willemsoord heeft haar
huidige karakter voor een groot deel te danken aan de activiteiten van
deze Maatschappij. In de 19e eeuw waren de mogelijkheden voor landbouw
niet erg gunstig aangezien de grond bestond uit voormalige schrale hoge
heide doorzaaid met stenen, waaronder vele vuurstenen (silex). Zie voor
een beschrijving van de grond in deze omgeving ook Baars. De Maatschappij van Weldadigheid werd in de eerste helft van de 19e
eeuw opgericht om deze arme heidevelden in de omgeving van Willemsoord
in cultuur te brengen en zo een bestaansbasis te bieden voor vele arme
gezinnen uit de grote steden in het westen van het land. Ook de bebouwing
en het ontstaan van Willemsoord is het gevolg van de activiteiten van
de Maatschappij van Weldadigheid. Het dorp werd in 1820 aangelegd. Willemsoord
bestond in het begin uit twee dubbelrijige bebouwingsassen die elkaar
kruisten in het centrum van het dorp. Deze kern van het dorp is nu het
kruispunt van de weg naar de 'Paasloo regel' en de Rijksstraatweg, die
van Wolvega naar Steenwijk loopt en die in 1829 aangelegd is. (Zie foto
van het kruispunt hierboven) Aanvankelijk werden langs deze wegen de woningen
van de koloniebewoners gebouwd, en er werden voor verschillende doeleinden
gebouwen gesticht op de vier hoeken van het kruispunt. Van die oorspronkelijke
situatie is niet veel meer herkenbaar. In de tijd van Van der Aa, omstreeks
1840 waren er 175 woningen voor 1050 mensen. (1)
Nog steeds is een opvallend element in de bebouwing van het landschap
dat er in de jaren 1864 en 1865 door de Maatschappij van Weldadigheid
in de omgeving van Willemsoord drie grote modelboerderijen werden gebouwd.
Hier werden de arme mensen die niet zelfstandig een boerderijtje konden
bestieren tewerk gesteld. De drie boerehoeven werden hoeve Amsterdam,
hoeve Utrecht en hoeve Generaal van den Bosch genoemd. Van deze drie grote
boerderijen heeft de hoeve Amsterdam het meest zijn oorspronkelijke langwerpige
vorm behouden. We vinden dergelijke hoeven ook bij de andere dorpen die
dankzij de Maatschappij van Weldadigheid zijn ontstaan. (Frederiksoord
en Wilhelminaoord)
Wanneer u meer wilt weten over Willemsoord en de Maatschappij van Weldadigheid
kunt u verschillende websites raadplegen. Het archief van de Maatschappij
bevindt zich in het Rijksarchief in Drente.
Maatschappij van Weldadigheid
Archieven van de
Maatschappij van Weldadigheid (1)
Archieven
van de Maatschappij van Weldadigheid (2)
Artikel over de Maatschappij
in het tijdschrift Noorderbreedte
Nog meer gegevens op een
geneologiepagina
Museum de Koloniehof
(1) Van der Aa deel 12 blz 454
samenstelling tekst en lay out pagina:
Piet van der Lende
|
|
