Nijeholtwolde

In de overeenkomst, die zeventien parochies in Stellingwerf op 9 september 1320 met bisschop Frederik van Sierck sloten, komt ook die van Nijeholtwolde voor, zodat er in dat jaar al een parochiekerk in deze plaats aanwezig was. (1) Het patrocinium blijkt uit een institutiebrief van 13 juli 1513, waarin Wibrandus N. tot pastoor van de parochiekerk St Nicolaas in Nijeholtwolde werd aangesteld. Tevens blijkt uit deze brief, dat Everwinus, graaf van Bentheim en Steinfurt, als stadhouder van de hertog van Saksen het recht van presentatie uitoefende. (2) Tevens blijkt dat Albertus Henrici pastoor te Oldeholtwolde is. (3) Het blijkt dat in 1508 de pastoor van Nijeholtwolde Johannes Helmich heette. Dat blijkt uit de mededeling, dat 20 maart 1508 de aanstelling van Albertus Henrici tot de parochiekerk van Antiqua Holtwolde plaats vindt, gewijd aan St. Mauricius et socii, krachtens presentatie van hertog George van Saxen, met bevel tot inbezitstelling bepaaldelijk aan Johannes Helmich, cureit te Novo Holtwolde.

Volgens Van der Aa had Nijeholtwolde omstreeks 1840 180 inwoners, die meest van de landbouw en de veenderij leefden. (4) In de 19e eeuw behoorden bij dit dorp, dat vroeger zeer bosrijk was, verschillende bouwlanden, hoewel de ondergrond veenachtig is. Deze bouwlanden werden tegen wateroverlast beschermd omdat ze lagen binnen de Weerdijk, een oude waterkering. Vroeger werd hier in de buitenlanden, naar de Kuinder toe, een beroemd soort van turf gegraven, de Holtwolder-akkerturf genaamd, die voor de beste der gehele provincie werd gehouden. Men had hier eertijds een kerk, maar die is in de 18e eeuw afgebroken, zodat er nu niets meer dan het kerkhof met een klokhuis van over is. Bij de watervloed van Februari 1825 waren de huizen in dit dorp bouwvallen geworden.Vele huizen waren ingestort of weggedreven, zodat men hun standplaats niet meer herkennen kon. Een vijftal mensen en bijna al het vee kwam om.

Er is een boek verschenen met een inventarisatie van veldnamen in het dorpsgebied.

Philomene Bloemhoff-de Bruijn en Ybe Duursma - Veldnaemen van Stellingwarf diel III - Der Izzerd, Hooltwolde, Ni'jholtwolde. Stichting Stellingwarver Schrieversronte Oosterwolde 1988. Boek in pdf

(1) Zie inleiding bij de dorpsgeschiedenissen
(2) Uit: H.J. Kok - Proeve van een onderzoek van de patrocinia in het middeleeuws bisdom Utrecht. Proefschrift 1958. Van Gorcum en comp. NV, Assen. Zie ook het daar geciteerde artikel AAU, dl. 42 (1916), p. 319
(3) B.M. de Jonge van Ellemeet. Institutien, Proclamatiën en Collatiën van den Aartsdiaken van St. Marie in het Decanaat Drente. In: Archief voor de geschiedenis van het Aartsbisdom Utrecht. Twee en veertigste deel. Utrecht. Wed. J.R. van Rossum, 1916 blz 319
(4) Van der Aa deel 8 blz 195

Terug naar dorpen-index