De IJzertijd

Bij de beschrijving van de Bronstijd is aangegeven, dat er in dit tijdperk al belangrijke technologische vernieuwingen waren, oa de overgang van tweeschepige naar drieschepige boerderijvormen. Maar ook de De IJzertijd (800-12 voor Chr) is het tijdperk van belangrijke technologische vernieuwingen.

De belangrijkste technologische veranderingen waren:
1. De overgang van de Bronstijd naar de IJzertijd kenmerkt zich door het begin van de ijzerproductie. De productie van ijzer is moeilijker dan van brons omdat er hogere temperaturen nodig zijn voor de productie en bewerking ervan. De grondstoffen voor de productie ervan, met name moerasijzererts en klapperstenen waren in Nederland aanwezig. Er ontstonden kleine ijzerindustriën, die in de lokale behoefte aan ijzer konden voorzien.
2. Een tweede vernieuwing was de grootschalige winning van zeezout langs de kust. Archeologische vondsten hebben duidelijk gemaakt dat dit zout over lange afstand werd verhandeld.
3. Een derde vernieuwing was de aanleg van de zogenaamde Celtic Fields, een akkerbouwsysteem dat tot in de Romeinse Tijd in gebruik zou blijven. Celtic Fields zijn kleine vierkante akkertjes, omgeven door lage aarden walletjes. Als deze akkers na verloop van tijd uitgeput raakten, werden er nieuwe bijgemaakt. In de loop der tijd ontstond zo een schaakbordpatroon van akkertjes, zoals die bijvoorbeeld in het Drentse Zijen nog te zien zijn. Maar ook Noord-West Overijssel was in deze tijd in Steenwijkerland al bewoond. Raatcomplexen zijn bij Paasloo aanwijsbaar in het Braambos en bij de Wheer/Reune. Vaak lagen de akkers bij een boerderij met spieker (spicarium=graanopslagplaats) en beplante wallen. (1)
4. Ongeveer 250 v Chr begint de late ijzertijd en in deze periode is er sprake van invoer van glas. Glazen armbanden komen in zwang. Al voor het begin van onze jaartelling waren de ijzertijd-mensen in Nederland in staat zelf glas te vervaardigen en er voorwerpen van te blazen.
5. Het paard komt als trekdier ingebruik in plaats van ossen, heowel die wel hun functie als trekdier blijven vervullen.

huizen

Bij de bronstijd is in het kort de boerderijbouw uit die periode behandeld. Ook de IJzertijdboeren woonden in langgerekte huizen van hout, waar mens en vee onder één dak leefden. Als een huis na ca. een generatie onbewoonbaar was geworden, werd er verderop een nieuw gebouwd. Het oude huis werd waarschijnlijk niet afgebroken, maar zo lang mogelijk gebruikt voor andere doeleinden. Zo 'wandelde' een nederzetting in de loop der tijd door het landschap. Er hebben tijdens de ijzertijd overigens toch massale verhuizingen plaats gehad ten gevolge van klimaatveranderingen. Enorme zandverstuivingen maakten het bestaan op reeds door roofbouw geteisterde zandgronden erg moeilijk; mensen trokken naar andere streken bijvoorbeeld aan de overkant van de IJssel.

crematie van doden?

De doden werden echter begraven op een centraal grafveld dat van generatie op generatie in gebruik bleef. Vooral daar zoeken archeologen dan ook naar aanwijzingen voor de hiërarchie binnen de ijzertijdsamenlevingen. In de vroege IJzertijd moeten er in Zuid-Nederland machtige heren hebben rondgelopen. De zgn. 'vorstengraven' van Wijchen, Oss en Meerlo bevatten rijkversierde voorwerpen die uit zuidelijker streken waren geïmporteerd. De bewoners van Noord-Nederland onderhielden daarentegen vooral contacten met Duitsland en Scandinavië.

Germaanse culturen

Gedurende de ijzertijd heeft zich de Germaanse taal over een groter gebied in Noordwest Europa verspreid. Zie het oergermaans.Maar er bestaat geen zekerheid over waar en wanneer precies deze taal in verschillende perioden van de prehistorie gesproken werd.