Spanga

In de oorkonde van 1320 staat de naam Spanghe, In de oorkonde van 1399 staat de naam: Spangen. (Zie inleiding op de dorpsgeschiedenissen) De Beneficiaalboeken vermelden vervolgens de naam: Spange (of: Spanghe, ook met De) In de verschillende versies van de kroniek van Worp van Thabor staan de namen: Die Spange, Die Spangae, Die Spange, Spangie, Spange, Spangen. (Zie inleiding dorpsgeschiedenissen)

De kerk van Spanga is in de eerste helft van de 19e eeuw afgebroken en vervangen door een klokkestoel. Aan welke heilige de kerk in de middeleeuwen was gewijd is onbekend. Sommige etymologen veronderstellen, dat Spanga vergelijkbaar is met dorpsnaam Spanninga, die afgeleid is van de oude mansnaam Span. Ga betekent: streek. Dus de streek van Span. Wat Spanga betreft is het echter duidelijk, dat de oorspronkelijke schrijfwijze De Spange of Spangen is of vergelijkbare schrijfwijzen. Spanga is een verfrieste ga-naam van later datum. Oudere verklaringen van Spanga bijvoorbeeld van J. Winkler, zijn dan ook niet juist. (1) Tegenwoordig denken de etymologen aan de volgende mogelijkheden (2) Spange zou kunnen verwijzen naar een spang in de betekenis van een haarspeldbocht. Het woord spang heeft de betekenis van cirkel, kring, sluiting, gesp. Het dorp Spanga ligt op een plaats, waar Linde en Tjonger naar elkaar toebuigen in de vorm van een 'spange', een haarspeld. Binnen deze spange ontstonden bij de kolonisatie een bovenweg en een benedenweg die eveneens naar elkaar toebuigen. De Spange betekent dan: dorp in haarspeldbochten. Een tweede mogelijkheid is, dat Spangen een datief is van Spange, spang, spong, dat strook, zoom betekent. Dus Spangen betekent smalle strook hogere grond langs de Linde. Sponge betekent in het Middelnederlands ook: spons. De naam zou dan duiden op een veenachtige waterpartij.

Maar er zijn meer mogelijkheden. Spange kan ook betekenen: afgesneden stuk land of beekovergang (3) De Groot wijst erop, dat in Duitse literatuur voor de verklaring van spong wordt verwezen naar de betekenis van steg (denk ook aan Steggerda), een verhoogd pad door een natte streek. Spong kan echter ook betekenen: boomstam, die dient als loopplank in drassige grond of over een watergeul. Er zijn vele plaats- en water namen met Spang. Zo is er in Brabant een beek die Spanghe heet, en er stroomt bij Mijdrecht een beek die de Sponghe genoemd wordt. In Duitsland vinden we Spangenborn, Spangenbeke en de rivieren Spenge en Spange. Nader vergelijkend onderzoek naar bodemgesteldheid en ligging bij veldnamen met spang zal wellicht kunnen uitwijzen, welke verklaringen het meest plausibel zijn.

Spanga in 1840

Van der Aa zegt over Spanga dat "de huizen , door uitgestrekte wei- en hooilanden omringd , langs den weg en den Lindedijk liggen. Men telt er 87 huizen en 512 inwoners en met de buurt Slijkenburg en het Blaauwhof' 68 huizen en 367 inwoners, die meest in den landbouw hun bestaan vinden". Volgens van der Aa zijn de Hervormden er ruim 520 in getal. Van der Aa zegt verder: "voormaals heeft; alhier eene kerk gestaan, doch deze is in den jare 1820 afgebroken. De Rooms Katholieken, die men er aantreft, worden tot de statie van Kuinre gerekend. — Men heeft in dit dorp geen school, maar de kinderen genieten onderwijs te Scherpenzeel of te Slijkenburg".

Over het buurtje de Blauwhof en de gelijknamige boerderij is een apart item gemaakt

Spanga is bekend als locatie van de Opera Spanga. Ieder jaar wordt hier een opera in de open lucht opgevoerd. Het dorp maakt deel uit van de Grote Veenpolder van Weststellingwerf, die in de 19e eeuw tot stand kwam. Daarover is bij de geschiedenis van de 19e eeuw een apart item gemaakt.

Er is een boek verschenen met een inventarisatie van veldnamen in het dorpsgebied. Daarin staat ook de beschouwing over de betekenis van de naam.

Piet van der Lende - Veldnaemen van Stellingwarf diel V - De Langelille, Munnikeburen, Ni'jtriene, Scharpenzeel, Sliekenborg, Spange. Stichting Stellingwarver Schrieversronte Berkoop 2003. Boek in pdf

Voetnoten

(1). Zie ook Winkler 1890
(2). De mogelijkheden zijn op een rijtje gezet door De Groot, artikel 7
(3). Beetstra onder Spanga

spanga site nl - spanga site nl - opera spanga - opera spanga nl - opera - spanga opera